Opgraving De Burcht te Werkendam

WERKENDAM – De opgravingen aan De Burcht die afgelopen 6 september zijn gestart hebben nieuwe sporen opgeleverd van de moerasburcht die Werkendam eens rijk was.

De gemeente Werkendam heeft Antea Group gevraagd het archeologisch onderzoek op het voormalige burchtterrein uit te voeren en in overleg met de regioarcheologen van de Regio West-Brabant een nieuw puzzelstukje aan onze rijke bewoningsgeschiedenis aldus toe te voegen.

Op basis van de vooronderzoeken werd verwacht dat er grote funderingen zouden worden aangetroffen. Dit is (nog) niet gebeurd. Er werd echter wel iets onverwachts aangetroffen namelijk de resten van een ingenieus stelsel van vaarten en mogelijke grachten. De relatie van deze waterwerken met het kasteel wordt nader uitgewerkt in de rapportage van de opgraving. Vooralsnog lijkt het er op dat het kasteel voorzien was van een eigen gracht, zoals op de kadastrale minuut uit 1832 nog zichtbaar is, die vervolgens door een tweede gracht omgeven was. Bijzonder zijn ook de restanten van gevlochten takkenmatten, deze maken dat de archeologen goede hoop hebben om de faseringen van deze tweede gracht in de uitwerking goed helder te krijgen.

De voorlopige resultaten zijn aanleiding om opnieuw te kijken naar het bestaande beeld van het kasteel van Werkendam. De schaarste aan historische gegevens en afbeeldingen spelen daarbij parten zodat veel van de benodigde gegevens nu uit de archeologische onderzoeken uit de periode 2006-2016 gedestilleerd moeten worden. Op basis van de resultaten van de opgravingen door Antea Group kan er een eerste beeld geschetst worden.

Kijkend vanaf de laatmiddeleeuwse kerktoren langs de Hoogstraat, en over het moerasachtige gebied van het Werkendamse Slik de burcht van Werkendam fier oprees te midden van haar grachten. De waterrijke graslanden van de komgebieden daarachter vormden daarbij vervolgens de omlijsting. De natuurlijke barrières van de laaggelegen komgebieden, het vele omringende water en de dikke kasteelmuren vormden daarmee een verzekering voor de Graaf van Holland dat het gebied Hollands was en voorlopig ook Hollands bleef. Na de Sint-Elizabeths vloeden aan het begin van de vijftiende eeuw veranderde er in snel tempo veel en kreeg de Hollandse grensburcht een andere rol. Uiteindelijk zou de laatste bewoner het terrein in 1822 verkopen en werden de toen nog bestaande bebouwing op het kasteelterrein gesloopt. De dubbele omgrachting zal op dat moment overigens waarschijnlijk al niet meer zichtbaar zijn geweest. Het terrein werd vervolgens in gebruik genomen ten behoeve van woningbouw.

De gemeente Werkendam is voornemens het gebied ook te ontwikkelen ten behoeve van woningbouw op de nu onderzochte terrein. Middels de opgraving van september wordt daarmee dan ook aan alle ruimtelijke verplichtingen gedaan en zijn alle archeologische gegevens die het gebied rijk is nu veilig gesteld. Bij het verschijnen van de onderzoeksrapportage zijn deze gegevens ook beschikbaar voor het delen met de hedendaagse bewoners van Werkendam.